Hans Christian Andersen ka lindur në Danimarkë, më 2 prill 1805. Emri i tij është
tradicional danez dhe është kombinim i dy emrave. Shfaqi inteligjencë të lartë që
në moshë të re. Gjatë fëmijërisë ndjeu një afrimitet të madh me letërsinë. Shpesh
do ta gjeje me libra në dorë. Mbante mend përmendësh të gjitha dramat e
Shekspirit dhe të Ludvig Holberg.
Në fëmijëri iu desh të punonte si shegert, meqë i ati i vdiq shpejt. Në moshën 14
vjeçare u nis për në Kopenhagen ku nisi të punonte si actor në teatër. Kishte
talent për të kënduar. Më pas u fokusua në krijimitarinë e tij.
Më 1829 Andersen shijoi një sukses të madh pasi botoi një tregim të shkurtër “Një
udhëtim në këmbë nga kanali i Holmen deri në anën lindore të Amagerit”. Në të
njëjtën stinë botoi një shfaqje komike dhe një përmbledhje poemash.
Më pas shkroi “Anjeta dhe Mermani”. Më 1833 vizitoi Italinë. Romani i tij i parë
me titull “Parashikuesi” u botua më 1835 dhe pati sukses të madh.
Në vitin 1835 Andersen botoi përrallat e tij të pavdekshme.
Këmbana
tregim
Njerëzit thonë se “Mbrëmja ka një lloj tingulli,
ndërkohë që dielli perëndon”. Është krijuar
kjo përshtypje ngaqë dikur është dëgjuar një ton
i mahnitshëm në rrugët e errëta të qytetit të madh.
Ishte tamam si tingulli i këmbanës së një kishe:
ky tingull ishte dëgjuar për një moment.
Njerëzit që po ecnin nëpër qytet në ato momente,
aty ku shtëpitë ishin të largëta me ato
kopshtet dhe me lëndinat e vogla midis tyre, patën
rastin ta shihnin qiellin e mbrëmjes dhe të dëgjonin
tingullin e këmbanës më qartë.
Dukej tamam sikur tingujt erdhën nga një
kishë në pyllin e qetë; njerëzit dukeshin aty dhe
ndjenin që edhe truri harmonizohej me atë melodi
solemne.
Kaloi njëfarë kohe e gjatë dhe njerëzit i thonin
njëri-tjetrit – “Pyes veten nëse ka ndonjë
kishë aty afër pyllit? Këmbana ka një tingull të
mahnitshëm e të ëmbël; le të shëtitin pak më tutje
dhe ta këqyrim vendin më nga afër”.
Të pasur e të varfër së bashku nisën të shëtisnin
në drejtim të tingullit që dëgjuan, por rruga
u dukej mjaft e gjatë çuditërisht; kur arritën tek
një grumbull shelgjesh që ishin rritur në anë të
pyllit, ata u ulën dhe i hodhën sytë tek disa degë
të gjata duke u kënaqur me jeshillëkun që të fal
pylli.
Pastiçieri i qytetit eci më tutje dhe donte të
ngrinte barakën e tij atje; shumë shpejt erdhi
edhe një pastiçier tjetër, i cili vari një këmbanë
në një degë si shenjë apo thjesht si ornament,
por ajo nuk kishte thumb, kështu ai u detyrua ta
mbulonte që ta ruante nga shirat. Kur të gjithë
njerëzit u kthyen në shtëpi, u larguan me mendimin
se shëtitja ishte mjaft romantike.
Vetëm 3 persona pohuan se kishin vajtur deri
në fund të pyllit dhe se kishin dëgjuar tinguj të
mrekullueshëm të këmbanës, por atyre i ishte
dukur sikur vinte nga qyteti dhe jo nga pylli.
Dikush shkroi një poemë të gjatë për të dhe tha se
këmbana tingëllonte si zëri i një nëne ndaj birit
të saj të dashur dhe se asnjë melodi nuk ishte aq
e ëmbël, sesa tingujt e saj.
Mbreti i vendit ishte i vëmendshëm ndaj kësaj
ngjarjeje dhe ishte zotuar se ai që do të zbulonte
se nga vinte tingulli, do të shpërblehej me titullin
“Tingëlluesi Universal”.
Shumë njerëz iknin nga pylli, për të gjetur
origjinën e tingullit, por vetëm njëri prej tyre u
kthye me një shpjegim; askush veç tij nuk kishte
shkuar aq larg. Sidoqoftë, ai tha se tingulli vinte
nga larg, nga një zgavra e një peme.
Nëse tingulli vinte nga koka apo nga zgavra
e pemës, këtë askush nuk mund ta thoshte me
siguri. Kështu, ai do të marrë titullin “Tingëlluesi
universal”. Ai shkroi edhe një libërth për
këtë.
Ja ku erdhi edhe dita e shpërblimit të tij.
Kleriku foli aq me melankoli, saqë fëmijët që dëgjonin,
u tundën nga vendi; për ta ishte një ngjarje
për t’u jetuar; dukej sikur shpirti i atyre
fëmijëve po fluturonte papritmas.
Dielli ndriçonte me madhështi; fëmijët dolën
nga qyteti; nga pylli vinte drejt tyre tingulli i
këmbanës së panjohur. Të gjithë menjëherë ndjenë
një dshirë për të hyrë më thellë në pyll; të
gjithë përveç tre fëmijëve. Njëri prej tyre duhej
të kthehej në shtëpi të vishte fustanin e mbrëmjes,
për t’u pranuar në grup, sepse përndryshe nuk
do të kishte ardhur; tjetri ishte një djalë i varfër,
që kishte marrë hua xhaketën dhe këpucët për t’u
pranuar dhe duhej të kthente borxhin Brenda një
ore; i treti tha se nuk kishte qenë kurrë në një
vend kaq të çuditshëm pa u shoqëruar nga
prindërit, sepse ai kishte qenë gjithnjë një djalë i
mirë dhe i bindur dhe kështu do të vazhdonte të
ishte, edhe pse dikujt mund t’i vinte për të qeshur:
të tjerët, megjithatë, u tallën me të.
Pra, vetëm 3 prej tyre nuk shkuan bashkë me
grupin; të tjerët u nisën me ngut. Dielli , zogjtë
këndonin dhe fëmijët gjithashtu në kor me ta duke
u mbajtur dorë për dore me njëri-tjetrin; ishin të
gjithë të barabartë për sytë e Zotit, që i shihte.
Por dy prej më të vegjëlve u lodhën shpejt dhe
që të dy u kthyen në qytet; dy vajza të vogla u
ulën për t’i shplodhur dhe nuk vazhduan më tej;
të tjerët mbërritën te pema e shelgut, që e zbuloi
pastiçieri dhe thanë: “Ja ku jemi! Në fakt këmbana
nuk ekziston; është vetëm një trillim që njerëzit
e kanë imagjinuar në kokë!”
Në të njëjtin moment këmbana tingëlloi thellë
brenda pemës, aq qartë edhe në mënyrë aq solemne
sa 5 ose 6 të tilla. Pema kishte një trung mjaft të
gjerë.
Pranë kishte shumë gurë, të mbuluar me
myshk nga çdo lloj ngjyre.
“Kjo padyshim që nuk mund të jetë kambana”,
tha njëri prej fëmijëve, që u shtri aty pranë
dhe po dëgjonte. “Kjo i ngjan”. Kështu ai mbeti
aty dhe i la të tjerët të largoheshin pa i ndjekur.
Më pas ata u futën në një shtëpi të vogël, të
ndërtuar me gjethe dhe me degë peme; një pemë e
madhe, me një lloj çatie përsipër, të mbuluara
me trëndafila të lulëzuara. Trungjet e gjata rreth
çatisë mbanin të varur një këmbanë të vogël.
A ishte kjo kambana që kërkonin njerëzit?
Po, çdokush ishte i njëzëshëm mbi këtë objekt,
përveç njërit, i cili tha se kambana ishte shumë e
vogël dhe tepër fine për t’u dëgjuar aq larg në
distancë dhe përveç kësaj, kishte tingull të ndryshëm
nga ai që kishin dëgjuar më parë. Ishte djali
i një mbreti që foli; ndërkohë të tjerët thanë:
“Njerëz të tillë kanë qenë gjithnjë më të zgjuar se
të tjerët”.
Ata e kanë të vazhdonte i vetmuar; ndërsa po
largohej, u mbush me frymë duke u ngopur me
vetminë që të sjell qëndrimi në një pyll të madh;
ai po dëgjonte këmbanën e vogël, me të cilën
njerëzit ishin aq të ngazëllyer dhe që tani e tutje,
kur të frynte erë, ai mund të dëgjonte njerëz duke
kënduar teksa shijonin çajin, aty ku pastiçeri kishte
ngritur tendën e tij, por tingulli i këmbanës u
ngrit edhe më shumë; ishte sikur pothuaj një organ
tjetër muzikor po e shoqëronte dhe tingujt
erdhën nga ana e majtë, atu ku ndodhet zemra.
Një shushuritje u dëgjua nëpër kaçube dhe një
djalë i vogëlth po qëndronte përballë djalit të
mbretit. Kishte veshur këpucë prej druri, me një
xhaketë të shkurtër. Të dy e njihnin njëri-tjetrin:
djali ishte njëri prej fëmijëve që nuk mund të
vinte, sepse kishte shkuar në shtëpi dhe kishte kthyer
huamarrësit xhaketën dhe këpucët e mara
borxh. E kishte mbaruar atë punë dhe tani po
ecte me këpucë druri, i veshur me xhaketë të thjeshtë.
Në ato momente kambana tingëlloi thellë dhe
me një forcë të madhe.
“E përse duhet të shkojmë bashkë atëherë?”,
tha i biri i mbretit. Por ama fëmija i vogël ishte
shumë i turpshëm; ai i hodhi një sy këpucëve prej
druri, tërhoqi mëngët e shkurtra të xhaketës së
vet dhe tha se kishte frikë se nuk mund të ecte
shpejt; përveç kësaj, ai mendonte se kambana duhej
të shfaqej edhe nga e djathta; sepse ai ishte vendi
ku mund të gjendeshin të gjitha gjërat e bukura
të kësaj bote.
“Por nuk kemi si të takohemi aty”, tha djali
i mbretit, duke tundur kokën drejt djalit të varfër,
i cili u fut në errësirë, në pjesën më të dendur të
pyllit, ku gjembat e shqyen xhaketën e tij dhe i
gërricën fytyrën dhe duart, që i pikonin gjak.
Edhe djali i mbretit u gërric në disa pjesë të
trupit.
“Duhet ta gjej dhe kam për ta gjetur këmbanën”,
tha ai, “edhe nëse do të jem i detyruar
të shkoj deri në fund të botës”.
Majmunët e shëmtuar kërcenin nëpër pemë
dhe zgërdhiheshin. “A t’i godasim këta majmunë”,
thanë dy djemtë. “A t’i godasim? Ai është
djali i mbretit!”
Ata vazhduan rrugën, pa u shkurajuar, thellë
e më thellë nëpër pyll, ku rriteshin aq shumë lule
shumëngjyrëshe e të lulëzuara.
Kishte shumë zambakë nga të gjitha ngjyrat,
tulipanë të kaltër, që lëkundeshin nga era dhe
pemë me mollë, të cilat dukeshin si flluska sapuni:
mendoni se si shkëlqenin ato në dritën e diellit!
Përreth livadheve aq të mrekullueshme, ku
drerët luanin mbi barin e gjelbër, rriteshin dushqe
të mahnitshme dhe ahe. Kishte edhe liqene krejt
të qetë, mbi të cilin notonin mjelma dhe godisnin
ajrin me krahët e tyre herë pas here. Djali i
mbretit shpesh qëndronte dhe mbante vesh. Mendonte
se kambana tingëllonte nëpër thellësitë e
këtij liqeni kaq të qetë; por më pas, e kuptoi që
tingujt nuk vinin prej andej, por më larg, nëpër
thellësitë e pyllit.
Dielli tashmë ishte në të perënduar: ajri
përvëlonte si zjarr.
Kishte aq qetësi nëpër pemë, tepër qetësi; ai
ra në gjunjë, këndoi himnin e mbrëmjes dhe tha:
“Nuk mund ta gjej atë që kërkoj; dielli po perëndon
dhe nata po afron – nata e errët, krejt e
errët. Por mbase mund t’ia dal mbanë edhe njëherë
të shoh diellin e kuq e të rrumbullakët para se të
zhduket krejtësisht. Do të ngjitem lart te shkëmbi”.
Ja ku duket edhe deti, deti i mrekullueshëm,
që dërgon valët e tij në breg – shtrihej drejtyij
tashmë. Tutje, atu ku takohet deti me qiellin, qëndronte
dielli, si një altar i madh që vezullonte, të
gjitha të shkrira së bashku me ngjyrat e jetës.
Pylli dhe deti këndonin së bashku refrenin
e dëfrimit dhe zemra e tij këndonte bashkë me
to: natyra ishte një lloj kishe e shenjtë e pafund,
ku pemët dhe retë pluskuese ishin jastëkët, lulet
dhe bari ishin qilimi prej kadifeje dhe vetë
qielli ishte kupola e madhe. Ngjyrat e kuqe në
lartësi u venitën teksa dielli po zhdukej, por
miliona yje nisën të ndriçonin shumë shpejt si
miliona llampa ndriçuese; djali i mbretit i hapi
karhët drejt qiellit, drejt pyllit, drejt detit; në
të njëjtin moment, duke ardhur nga një shteg
në të djathtë, u shfaq, me ato këpucët e drunjtan
dhe me xhaketë, djali i varfër. Ai kishte
ndjekur shtegun e tij dhe kishte arritur te vendi,
në të njëjtën kohë me djalin e mbretit. Ata
vrapuan drejt njëri-tjetrit dhe qëndruan së
bashku dorë për dore në kishën e madhe të
natyrës dhe të poezisë, ndërkohë që përmbi ta
tingëllonte kambana e shenjtë e padukshme:
shpirti iu gjallërua dhe i lartësuan zërat e tyre
deri në hapësirat e pafundme.
Përktheu: Rudina Dahri
Nga Bota Shqiptare – Facebook
Per”Alba – Dansk” Shkodrani
Leave a Reply