Kujtesë për PRIJSIN e Letrave Shqipe DRITËRO AGOLLI (13 tetor 1931-3 shkurt 2017), që shkruante edhe humor me pseudonimin BAMKË ÇOMAGA, më të cilin jam njohur në kohë të mira, por edhe pas “dallgëve të egërsuara” të jetës time, prej Zylove që të bënin gjëmën, sikundër i shkruaja shkrimtarit e mikut të tij Gaqo Veshi, 20 e ca vite më parë, me letrën e mëposhtme:
LETËR HYSKË BOROBOJKËS
-Mbi një mesele të vjetër që ka lidhje me Bamkë Çomagën tonë të ndritur…
I dashuri Hyskë Borobojka, qyfyrexhiu më i lezetshëm i Devollit!
Nuk do të nisja këtë kartë, nëqoftëse një grek i mençur të mos ishte afruar, atje ku punojë ende për të nxjerë paranë (përmes ca llamarinave e hekurave) dhe, pasi zbardhi dhëmbët, më tha:”Kalimera Zylo!”. Mbeta gojëhapur, nga që, doemos, nuk më quanin Zylo! Po greku, pa pyetur për habinë time, vazhdoi të përmendë radhazi, jo pa njëfarë qesëndie, emrat e Demkës dhe të Mitro Karapataqit, gjersa ia plasi gazit. E, fill pas kësaj, nxori nga xhepi botimin greqisht të librit të Bamkës e ma tundi përpara syve. “Shkruan bukur ky allvanoi”,-tha ai.
Nuk e marë dot me mend, i dashur Hyskë, se në ç’mëdyshje mu dukë vetja, si një qelq që plasaritet. E, përmes Bamkës, “rizbulova” vetveten, të ndarë në dy pjesë, ca te Demka e ca tek Mitroja, që, si qerata që ishte Bamka, i vuri në faqet e një rrëfenje për Zylo mëndjemadhin, që hiqej sikur çoç ishte, pa e ditur se s’ishte asgjë…Po ja që ky tip mbeti, u kthye në një personazh me vlerë shoqërore e letrare dhe mbërriti gjer këtu, ku unë i gjori, Demka dhe i gjori Mitro ( që jemi i njëjti njeri!), rropatemi edhe sot e kësaj dite…
Dhe kujtesa ime, i dashur Hyskë, u rikthye 30 vite më parë, në një tryezë të qoshes së “Kafe Tirana”, karshi estradaxhinjëve, ku pinim ndonjë kafe “me bisht”, bashe me Bamkën e, kur porositnim “bishtin” tjetër, me “ujë të tërbuar”, Bamka vinte në qejf e më kthente emër e mbiemër së prapthi. Ti Bamkën e ke mik më të hershëm, po edhe unë njëlloj e kam, ndonëse më ka mbetur hatëri, nga një “prerje bese”, si ta thuash, që më bëri përmes rrëfenjës së tij të lezetshme mbi atë qerrata Zylo. Ai sapo kishte nisur të botonte te “Hosteni” e, kur e rilexonte të botuar një copëze, qeshte edhe vetë me gjithë zemër e, pas pak, Bamka ynë bëhej serioz i madh, ngaqë nuk dinte akoma se si ta vazhdonte më tej copëzën tjetër të rrëfenjës gazëndjellëse. Por edhe Bamka, edhe unë e dinim se ishte Zyloja me të vërteti! Për fat të keq, atë të vërtetin, unë e kisha shef zyre, po një të këtillë e kishte edhe vetë Zyloja në gazetën ku punonte. E, që të mos linte shumë “gjurmë në sinorin” e vet, e spostoi terrenin e veprimtarisë së Zylos në “sinorin” e punës time. Mirëpo kur i rrëfenja Bamkës se si punoja për Zylon tim, nga mëngjesi në mbrëmje, duke i bërë raportet që do të mbante në “mexhilis” e artikujt që do të botonte në gazetën e tij, ai qeshte me gjithë shpirt, aq sa lëngu i fërnetës i rridhte nëpër dhëmbë e nëpër buzë dhe , që po atë natë sajoi personazhin e Demkës, jo më pak të këndshëm se sa ai i Zylos. Ja pra se si nga një rrëfenjës i zakonshëm rreth filxhanit të kafes e mik i Bamkës, u bëra nga pena e tij “e rezkëshme” një Demkë. Po Demka,-do të thuash ti,-kishte plotë, sa të doje, në atë kohë të pjerdhur, ashtu sikundër kishte me shumicë, bile ca më tepër akoma, edhe Zylora. E, që thua ti, duke më ngarë akoma (nga që ato ditë ia kish “plasur” një polemike në gazetë me një kritizer shpifarak që i bënte fjalët si “çarapet e grisura” të grave, gjer lartë bile, tek këndi fatal”, u sajua kështu edhe një personazh tjetër: Mitro Karapataqi, që grindej me Zaim Avazin e që do do të isha përsëri unë, në një “pagëzim” të ri. Bamka i hidhte nëpër copa letrash frazat që përmëndeshin në atë “polemikë të egër” e i vinte përsëri për të qeshur…E, kur s’kishte më copa letre, vazhdonte të shkruante mbi paketën e cigareve “Partizani” që e mbante gjithënjë pranë vetes, në gadishmëri shkrepje (se e pinte të shkretën, si i lamaksur, me “bishtin” e njërës ndizte tjetrën). Po ja, aty vinte nganjëherë Çote Babunja, sikundër e quanin me nofkë Drejtorin Papuli, me atë pamjen e vet prej babëloku e me atë hundë të llahtarisur, fjalët e bëmat e të cilit, ky Bamka ynë i “rrasi” brenda, në rrëfenjën e tij të gjatë për Zylon.
Ndonjë vit më pas, ky Zyloja i Bamkës, nga faqja e “Hostenit”, doli si roman më vete. U bënë edhe disa “kritika me spec” nga lartë, nga që “Zyrtarët tanë nuk i kemi ashtu e kështu”, po njerëzia “aqe poshtë” i pëlqente rrëfenjat e Bamkës. Ishte “burr me koqe” ai. Si asnjë tjetër. U bë edhe skeç Zyloja, edhe komedi, edhe u filmua pale. Kaloi edhe sinorët e vendit që e lindi. Gati e kisha harruar Zylon, o Hskë vëllai,-edhe pse, disa “vëllezër” të Zylos kanë ardhur këtu në Greqi (bashkë me turmën e ikur), “si emigrantë” e çoku duken nëpër ca “shoqata”, me oreksin e madh për tu bërë “kryetar me domosdo” (bile, për ta tundur “këmborën e dashit” vite me rradhë!). E që shfaqen gjithsesi në ca vende të dukshme, ku marrin poza e “bluajnë llafe” pambarim, po asnjëherë nuk ma “rrokte mëndja” që të ma binte Zylon, si të gjaIIë përpara syve, edhe një grek! Ai mu afrua tek veshi më tha me një ton intim se: ”me siguri, që ky Mitro Karapataqi, do jetë “Vorjoepiriotë”!”.E vështrova vëngër se mu dukë si provokatorë, nga ata të thekurit fare. Por jo. Një telepati që më erdhi nga prapa koke e më thoshte, se mos tërë këtë “mesele” e kishe kurdisur ti, o Borobojka i djallit… Mu dukë vetja i xhveshur, si para Perëndisë!. “O ZOTË!,- thashë aty për aty,- pa dashur u kthyem në identitet!…” Se, ju të dy u bëtë bashkë kur shkruat librin “Tre qeshin. Një inatoset”, po unë e kam të kundërtën, kur më duket sikur që të gjithë qeshin me mua!”. : E them: “I ziu Demka” dhe “I ziu Mitro”!…
Ja, o Hyskë vëllai, se ç’desha të të thoshja për Bamkën e për “Zylon” që erdhi e më gjeti gjer këtu! Po mu përgjigje, kam në majë të lapsit dhe një “mesele” tjetër për të, që do të ta dërgojë me domosdo…
Miku yt që të do shumë, Mitro Karapataqi, i degdisur diku, në periferi të Athinës.
(Botuar në “Gazeta e Athinës”, në të hyrë të vitit 2004)
***
Dritëro Agollin nuk e kemi më midis të gjallëve, po ai mbeti midis nesh, më i gjallë se të gjallët, qoftë edhe me këtë qerata ZYLON proverbial, qofte dhe me atë poemën e pavdekshme për Devollin e tij, qoftë edhe me ato tri romanet famoze: “Komisari Memo”. “Arka e Djallit” e “Njeriu me top”, qofte edhe me ato dy dramat “Fytyra e dytë” e “Mosha e bardhë” dhe me ato rrëfenja te “Zhurma erërave të dikurshme”, për të cilat “i tërhoqën veshin” atje lartë, “rakipirësit Dionisiak” që e donte “të shkretën”: “të zier tri herë, sa t’i vente koka në tavan, duke kërcyer vallen Devolliçe, me një trastë leshi nënë gunë, për t’ia sjellë Lidhjes së Shkrimtarëve!”. Qe i madhë ky “BAMKË ÇOMAGA” e i madh mbeti edhe pas ikjes së tij…
Piqeras, më 13 tetor 2024
Burimi/Facebook
Leave a Reply